Waarom veel coalities mislukken en hoe je dat kunt voorkomen

Coalities zijn de sleutel tot het oplossen van maatschappelijke problemen

In deze tijd van transities kan de kracht van gezamenlijke actie niet genoeg worden benadrukt. Of het nu gaat om het aanpakken van de klimaatcrisis of het opbouwen van een gezond en duurzaam voedselsysteem, de schaal en complexiteit van hedendaagse problemen vereisen collectieve inspanning. Zoals Antonio Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties het zegt: "Partnerschap en samenwerking zijn de enige manier om vooruitgang te boeken. Geen enkele entiteit kan de uitdagingen waar we voor staan alleen aangaan." 

De afgelopen jaren hebben we een toename gezien van coalities met meerdere belanghebbenden. Non-profitorganisaties, overheden, bedrijven, onderwijsinstellingen en burgers hebben hun krachten gebundeld om samen verschillende delen van de maatschappelijke puzzel op te lossen. In dit artikel lees je meer over hoe je een coalitie kunt vormen en hoe je de veelvoorkomende valkuilen daarbij kunt vermijden.

Waarom veel coalities mislukken

Het opbouwen van deze succesvolle coalities is moeilijk. Samenwerken met mensen uit verschillende organisaties, met verschillende intenties en meningen, is niet eenvoudig. Ondanks goede bedoelingen mislukken veel coalities door veelvoorkomende fouten en een gebrek aan effectieve strategieën. We hebben veel coalities zien mislukken door een gebrek aan richting, interne conflicten, het niet op elkaar afstemmen van doelen en slechte coördinatie. Mensen die projecten met meerdere belanghebbenden hebben geleid, zullen de volgende voorbeelden herkennen. 

• CEO's ondertekenen op een persevenement een groot foamboard met een verheven doel, waarbij duidelijke doelstellingen en een actieplan ontbreken. 
• Een brainstormsessie levert veel goede ideeën op, alleen zonder eigenaren om ze te realiseren. 
• De coalitie vormt een geweldig doel en verhaal, maar geen concrete oplossingen om het op te volgen. 
• Een initiatiefnemer geeft een dominante richting aan, waardoor andere leden zich terugtrekken en hun interesse verliezen.

De Elementaire gids voor coalitievorming

Bij Elemental hebben we de afgelopen tien jaar meer dan twintig coalities ontwikkeld. We hebben ons denken gebundeld in de "Coalitie Kompas". Er is geen lineair pad in coalitievorming, dus we zien het kompas als een gids die de reis in de juiste richting moet sturen. In de praktijk zijn er vijf elementen die in een coalitie in balans moeten zijn:

1. Doel: De missie van je coalitie duidelijk definiëren (en levend houden)
   Een succesvolle coalitie begint met een duidelijk omschreven doel. Het vaststellen van een gemeenschappelijk begrip van de missie en doelen van de coalitie zorgt ervoor dat alle deelnemende partijen op één lijn zitten. Dit doel moet worden versterkt in alle activiteiten en communicatie van de coalitie. Houd het doel centraal om gefocust te blijven op het bereiken van systeemimpact op de lange termijn.

2. Verhaal: Creëer een inspirerend verhaal en een gemeenschappelijke taal
   Om deelnemende partijen te inspireren en motiveren, moet een coalitie een gedeeld verhaal opbouwen. Dit verhaal is het verhaal achter de visie van de coalitie. Door een gemeenschappelijke taal en een gemeenschappelijk verhaal te creëren, bevordert de coalitie een gevoel van saamhorigheid en collectieve identiteit.

    

3. Oplossingen: Concrete interventies ontwikkelen voor systemische impact
   Concrete oplossingen en interventies zijn het levensbloed van een succesvolle coalitie. Het begint met een "systeemanalyse"waarbij het team de juiste interventiegebieden en proefoplossingen identificeert om mee te beginnen. De geselecteerde oplossingen moeten betrekking hebben op verschillende onderdelen en belanghebbenden van het systeem, zodat de coalitie systemische vooruitgang kan aantonen. Deze oplossingen vormen de 'zichtbare' kant van de coalitie. Het is echter onwaarschijnlijk dat deze effectief zullen zijn als de verborgen werking van de coalitie geen zorgvuldige aandacht krijgt.

    

4. Verbindingen: De juiste mensen aan boord krijgen en de juiste energie koesteren
   Het samenbrengen van de juiste organisaties en individuen met verschillende perspectieven en expertise is van fundamenteel belang voor het succes van de coalitie. Vertrouwen, respect en open communicatie zijn essentieel voor effectief teamwork. Regelmatige bijeenkomsten, voortdurende (in)formele communicatie en het bevorderen van een gevoel van gedeeld eigenaarschap dragen bij aan sterke coalitiepartnerschappen.

    

5. Structuur: Een proces, hulpmiddelen en bestuur instellen voor succes
Het opzetten van een organisatiemodel met duidelijke bestuursstructuren, afgebakende rollen en verantwoordelijkheden en effectieve besluitvormingsprocessen zorgt voor duidelijkheid en verantwoordingsplicht voor de leden van de coalitie. Ook het opzetten van een duurzame financieringsstructuur en het zorgen voor de aanwezigheid van de nodige vaardigheden binnen de coalitie zijn cruciaal voor de levensvatbaarheid op lange termijn.

Stap voor stap een coalitie opbouwen

Coalities worden niet van de ene op de andere dag opgebouwd. Het is de moeite waard om het in het begin wat rustiger aan te doen, zodat er effectief gewerkt kan worden als de coalitie eenmaal live is. Hoewel het proces van coalitievorming niet precies lineair is, onderscheiden we ruwweg drie fasen.

Fase 1: Ontwerp
Een kernteam van koplopers neemt het voortouw bij het ontwerpen van de coalitie, inclusief het definiëren van het doel van de coalitie, het voor ogen hebben van de gewenste impact en het bepalen welke partners mee moeten doen. Deze fase omvat uitgebreide planning, onderzoek en co-creatie om de spelers en interventies te identificeren die nodig zijn om de missie van de coalitie effectief aan te pakken. Het resultaat van deze fase is een blauwdruk die de missie, doelstellingen en een routekaart voor actie van de coalitie schetst.

Fase 2: Stichting
Nu gaat de coalitie van planning naar opbouw. Dit omvat het werven van coalitiepartners die op één lijn zitten en het ontwikkelen van een gemeenschappelijk verhaal. Tegelijkertijd stelt de coalitie een organisatiemodel op, waarbij bestuurlijke en financiële structuren, besluitvormingsprocessen en rollen en verantwoordelijkheden worden bepaald. In deze fase leggen we veel nadruk op het opbouwen van sterke interpersoonlijke relaties tussen de coalitieleden. Daarom zijn duidelijke communicatie en co-creatie nodig om vertrouwen en een opbeurende energie op te bouwen, zelfs bij lastige kwesties.

Fase 3: Actie
Tot slot gaan we over naar implementatie en evaluatie. Oplossingen en interventies die in de vorige fasen zijn geïdentificeerd, worden gerealiseerd en in actie gebracht, terwijl we onze effectiviteit, impact en doel blijven (her)evalueren. Ook in deze fase blijft het opbouwen en versterken van relaties essentieel. Het kan nodig zijn om nieuwe partners aan boord te halen en bestaande belanghebbenden te blijven betrekken. Regelmatige evaluatie en reflectie zijn nodig om te leren en aan te passen voor een meer systemische impact.

Door middel van coalities kunnen we echte systemische veranderingen in sectoren bereiken. Het vereist zorgvuldige planning, de juiste mix van diverse partners, een gedeeld verhaal, constante communicatie en evaluatie. Door hun doel voor ogen te houden, hebben ze de kracht om de meest complexe problemen van onze tijd aan te pakken.

Bij Elemental helpen we organisaties bij het opbouwen van succesvolle coalities. We werken als missiemanager, kwartiermaker of facilitator om sterke, geïntegreerde en energieke coalities met impact te bouwen. Geïnteresseerd in meer informatie? Stuur me een bericht op tim.ramsche@elementalstrategy.com.

Lees meer over projecten die we hebben gedaan:

• Ontwerpen impact coalities voor de energie- en huisvestingscrisis met Rabobank
• Een Coalitie voor radicale herinrichting bedrijventerreinen IVN Natuuronderwijs
• Bouwen aan een coalitie voor groen gas in Nederland met Gasunie

Heeft dit artikel anderszins vragen opgeroepen? Neem dan contact op via info@elementalstrategy.com. Wilt u direct spreken met onze innovatiestrateegTim Ramsche? Dat kan via tim.ramsche@elementalstrategy.com.